Co dalej z niepotrzebnymi lekami

Nie można zwrócić leku zakupionego na receptę, nawet nieużywanego i zapakowanego oryginalnie, jeśli aptekarz wydał właściwe opakowanie, przed upływem terminu ważności, bez wad jakości. Zatem produkty lecznicze i wyroby medyczne wydane z apteki, co do zasady nie podlegają zwrotowi. Tylko w dwóch przypadkach pacjenci mogą dokonać zwrotu leku lub wyrobu medycznego zakupionych w aptece: jeśli były obarczone wadą jakościową lub zostały wydane w niewłaściwy sposób. Inne reguły obowiązują w przypadku zwrotu produktów leczniczych zakupionych w ramach wysyłkowej sprzedaży leków, np. w aptece internetowej. Takiej sprzedaży nie mogą podlegać leki wydawane z przepisu lekarza. Produkty lecznicze wydawane bez przepisu lekarza pacjent może zwrócić zakupione w ten sposób w terminie 10 dni od dnia jego dostawy, bez ponoszenia dodatkowych kosztów oraz bez podania przyczyny. Apteka prowadząca sprzedaż wysyłkową musi informować o tym klientów. Każdy z nas ma także w domowej apteczce przeterminowane leki. Wrzucanie ich do śmieci czy utylizowanie ich w toalecie jest łamaniem prawa i stanowi zagrożenie dla środowiska. Np. obecne w ściekach komunalnych mikroorganizmy w wyniku kontaktu z antybiotykami nabywają oporność na te leki, a to skutkuje poważnymi trudnościami w leczeniu pacjentów. Leki przeterminowane są zbierane w wyznaczonych celu aptekach, które zobowiązane są do utylizacji odpadów farmaceutycznych. W części dostępnej dla pacjentów wystawiane są wyraźnie oznakowane pojemniki na leki przeterminowane. Pojemniki te powinny być zabezpieczone w taki sposób, aby osoby niepowołane nie miały dostępu do gromadzonych tam odpadów. Chodzi o to, by wyrzuconych leków nie mogli wyjąć klienci w aptece. W osobnych pojemnikach powinny być zbierane termometry rtęciowe, gdyż nie mogą one trafiać tam, gdzie przeterminowane leki. Zebrane w aptekach odpady są przewożone specjalnym transportem do magazynu odpadów niebezpiecznych, a następnie trafiają do spalarni. Warunki, w których odbywa się ten proces zapewniają rozkład wszystkich substancji niebezpiecznych i w ten sposób do minimum ograniczają ich emisję do środowiska. Duża część leków kupowana jest na zapas, szczególnie przez ludzi starszych, dotkniętych syndromem homo sovieticus. Wiele z nich trafia następnie na wysypiska. Niektóre z wyrzucanych leków są przeterminowane, dużą część stanowią jednak leki w pełni wartościowe, ale niepotrzebne. W naszej praktyce nieraz musimy wyliczać potrzeby ilości opakowań leków na 3 miesięczny okres leczniczy, ale to naszych podopiecznych nie przekonuje, chcą więcej. Skutkuje zazwyczaj perswazja, że lek przydatny dzisiaj, jutro może być przez organizm nietolerowany. Liczba utylizowanych leków rośnie z roku na rok. W 2008 r. w Kielcach dla przykładu było to 2,5 ton, a w 2011 roku aż 6,4 t. Ich odbiorem z aptek zajmuje się Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami w Kielcach. Wywozi je do spalarni, która działa przy szpitalu w Skarżysku. Zutylizowanie 1 kg leków kosztuje 5,20 zł. Obecnie nikt nie kontroluje ile leków refundowanych wykupują pacjenci. Wystarczy, że lekarz poprawnie wypełni receptę, a Narodowy Fundusz Zdrowia musi ją zaakceptować i za leki zapłacić. Refundacja leków co roku kosztuje więcej. W 2007 r. wydano na ten cel 221 mln, a w 2010 r. 276 mln zł.