PRYWATNY GABINET LEKARSKI

Zniszczone komórki beta w typie 1 cukrzycy można zastąpić przeszczepiając całą trzustkę, same wysepki lub komórki macierzyste. Jest to obecnie jedyna metoda umożliwiająca osiągnięcie niezależności od insuliny egzogennej, trwałej normoglikemii, prawidłowej wartości HbA1c, bez ryzyka hipoglikemii.

Przeszczepy trzustki i przeszczepy wysepek wiążą się jednak z koniecznością stosowania przez całe życie immunosupresji, z toksycznym działaniem leku, występowaniem częstych infekcji oraz procesów nowotworowych. Przeszczep trzustki jest ciężkim zabiegiem chirurgicznym związanym z licznymi zagrożeniami i powikłaniami, zatem wykonuje się ten zabieg one block z przeszczepem nerki w fazie niewydolności nerek recipienta w okresie przeddializacyjnym. Od 2000 r. wykonuje się przeszczepy allogenne wysepek trzustki. Prof. Shapiro opracował tzw. „protokół z Edmonton”, który charakteryzuje się koniecznością stosowania niesteroidowych preparatów immunosupresyjnych, a wysepki muszą być pozyskane od co najmniej dwóch dawców oraz powtarzaniem przeszczepów do momentu uzyskania insulinoniezależności. 
Aktualnie również pozyskiwanie wysp rozpoczyna się od uzyskania zdrowej trzustki od zmarłego dawcy. Niestety, ok. 50% wysp trzustkowych podczas izolacji ulega zniszczeniu. Preparatyka jest żmudna i czasochłonna. Poza pewnymi udoskonaleniami niewiele różni się od tej procedury podanej w starym protokole z Edmonton. W celu osiągnięcia normoglikemii większość biorców wymaga powtarzania zabiegu transplantacji wysp, albo kolekcji wysp od 2-3 dawców. Od 1 dawcy można uzyskać średnio ok. 300 tyś. wysp. Do osiągnięcia pełnej insulinoniezależności chorego z typem 1 potrzeba zwykle 9 tyś. wysp na 1 kilogram masy ciała biorcy. Do końca życia konieczna jest droga i niepozbawiona toksyczności immunosupresja. 90% biorców przeszczepów traci swoją insulinoniezależność po 4 latach.

Problem dostępności i podaży wysp trzustki używanych do przeszczepie próbuje się także rozwiązać poprzez przeszczepy ksenogeniczne. Efektywność tego typu przeszczepów komórek β zależy od możliwości zamykania ich w mikrokapsułkach, które chroniłyby przeszczep przed odpowiedzią immunologiczną biorcy. Podejmowane są próby hamowania apoptozy, a także zapewnienia im prawidłowej waskularyzacji.

Nie należy mylić autotransplantacji wysp po usunięciu trzustki z innych powodów niż cukrzyca, ich wyizolowanie i inokulację do wątroby z prądem krwi wrotnej. Mężczyźnie choremu na przewlekłe zapalenie trzustki lekarze wycięli chory organ, wyizolowali wysepki trzustkowe i podali do wątroby. Przy przeszczepie własnych komórek nie trzeba podawać leków zapobiegających ich odrzuceniu i chory nie musi mieć podawanej egzogennej insuliny z powodu cukrzycy nabytej po usunięciu narządu. Metoda przeszczepu własnych wysp trzustkowych pacjenta wyizolowanych z jego własnej trzustki może być skuteczna w bardzo ograniczonej grupie chorych, u których zachowana jest funkcja endokrynna komórek β, a trzustka musi być usunięta ze względu na choroby jej części zewnątrzwydzielniczej (przewlekłe zapalenie, choroba nowotworowa, urazy, zwłóknienie itd.). Nie ma to jednak nic wspólnego z leczeniem cukrzycy typu 1 czy 2.